Tôi quen anh vì lê la ở qua’n café mỗi buổi sa’ng ngày cuô’i tuần. Anh hơn tôi 3 tuổi, sang Mỹ từ năm 1975. Gô’c ga’c gia đình anh từ miền Bă‘c, Ông Nội anh làm quan Triều đình Huê’ nên thiên cư vào Nam, vì thê’ nơi anh sinh ra thuộc vùng quê miền Trung Bă‘c (Nghệ Tĩnh), thuở thiê’u thời kha’ cơ cực nhưng vẫn được că‘p sa’ch đê’n trường. Vượt qua bậc Trung học, anh lang thang mâ’y tha’ng ở trường Đại Học Luật Khoa Sài Gòn và nhập ngũ vì thâ’t tình. Ngày trình diện để được đưa lên quân trường, anh chư’ng kiê’n cảnh cặp vợ chồng chia tay nhau: người đàn ông cởi chiê’c quần dài đưa qua hàng rào cho vợ đang sụt sùi kho’c và bảo:” thôi dzìa lo cho mâ’y đư’a nhỏ đi, chừng mai mô’t co’ phe’p tui đi thăm”.

Đang trong tâm trạng hận đời, đăng li’nh mà thâ’y cảnh này thì thật là trơ’ trêu và não lòng làm sao â’y – anh cười cười bảo vậy -. Tô’t nghiệp quân trường Thủ Đư’c, anh chọn về phục vụ ở đơn vị Nha Kỹ Thuật (Bộ Tổng tham mưu); anh thuộc Đoàn 11, Sở Công ta’c, căn cư’ đo’ng ở quận Sơn Trà (Đà Nẵng). 5 năm trong quân ngũ chưa một lần anh được gặp lại Mẹ, chỉ thỉnh thoảng được tin tư’c qua những lần về phe’p ghe’ thăm gia đình người em hoặc tình cờ gặp gỡ ca’c người quen biê’t hoặc la’ng giềng.

Tha’ng 4 năm 1975, anh cùng đơn vị nhảy xuô’ng tàu ra khơi khi đang trâ’n giữ quanh vùng ngoại ô Sài Gòn. Sang Mỹ, anh trở lại trường và tô’t nghiệp Đại Hoc., lâ’y vợ là người bản xư’, co’ được ba người con trai và định cư ở Wichita, Kansas. 

Đời sô’ng gia đình không được thuận buồm xuôi gio’, sau cùng anh rời bỏ xư’ Wichita, xa’ch độc nhâ’t một ca’i Backpack cùng chiê’c xe pickup cũ dong ruổi vài tiểu bang và định cư tại miền Nam California được hơn 10 năm naỵ Khi chu’ng tôi quen nhau – tại qua’n café – anh đã quyê’t định bỏ hẳn hơn 10 năm trời kinh nghiệm của một Aviation Engineer và trở thành một Licensed Auto Mechanic. Chu’ng tôi trao đổi vơ’i nhau về nhiều phương diện: anh kể về quãng đời niên thiê’u cơ cực của mình, thời gian trong quân đội vơ’i những giây phu’t cận kề ca’i chê’t, những lần về thành phô’ dưỡng quân nổi hư’ng đem su’ng ra bă‘n lâ’y lẹ . . . . . .; đâu đo’ thâ’p thoa’ng hình bo’ng của một tuổi trẻ bâ’t mãn, thiê’u những hươ’ng dẫn cần thiê’t của lư’a tuổi bươ’c chân vào đời, gia nhập quân đội sô’ng không biê’t đê’n ngày mai ra saọ

Anh i’t giao du nên không co’ nhiều bạn, chỉ quẩn quanh vài mạng chu’ng tôi cũng cùng quen nhau ở qua’n café và thỉnh thoảng anh co’ nhă‘c đê’n một sô’ bạn bè người bản xư’ mà anh quen trong thời gian sinh sô’ng và làm việc tại Wichita; râ’t i’t khi anh nhă‘c đê’n gia đình và những người thân còn ở lại VN.

Năm 2005, sau 30 năm sô’ng ở xư’ người, anh cùng người bạn về VN chơi 2 tuần lễ. Trở qua, anh cho biê’t đã liên lạc được vơ’i gia đình, ca’c em của anh vẫn còn đầy đủ và sô’ng râ’t giản đơn nơi quê nhà mặc dù ai cũng đã tô’t nghiệp Đại Học và co’ trình độ kỹ thuật cao (trong sô’ ca’c em trai của anh, co’ người đã từng du học ở Mỹ và về nươ’c trươ’c năm 1975). Anh cho biê’t dành phần lơ’n thời gian đi thăm viê’ng nhiều nơi và nhâ’t là những khu vực anh đã từng đi qua khi còn trong quân ngũ.

Điểm đặc biệt là anh tiêu sài râ’t i’t, xử dụng những phương tiện di chuyển và ăn ở râ’t đơn giản, ăn những thư’c ăn quê mùa dễ kiê’m nhưng lại là những đặc sản của từng địa phương. Ca’ nhân tôi râ’t quy’ anh về kiê’n thư’c tổng qua’t và vô’n kinh nghiệm sô’ng phong phu’ của anh mặc dầu chu’ng tôi chỉ ca’ch nhau vài tuổi, nhờ anh tôi biê’t được thêm nhiều điạ danh và đặc điểm của chi’nh đâ’t nươ’c mình. Sau lần thư’ nhì về VN thăm gia đình , trở qua anh cho biê’t đã gặp lại Mẹ sau gần 40 năm. Anh cho biê’t bà cụ đã co’ thời gian sinh sô’ng trong ca’c chùa (mặc dù không chi’nh thư’c đi tu) và hiện nay đã trở về sô’ng vơ’i gia đình một trong những người em trai của anh. Và cũng từ đo’ lẫn trong ca’c câu chuyện thường ngày, tôi vẫn thường xuyên nghe anh nhă‘c đê’n Mẹ

Những mẩu chuyện râ’t giản dị và gần gũi của một người Mẹ và “cậu” con trai gần 60 tuổi – người con trai trưởng mà vì hoàn cảnh đã sơ’m rời xa gia đình một thời gian kha’ lâu – chă‘c hẳn sẽ co’ nhiều điều thu’ vị nhưng trong đo’ co’ những chi tiê’t co’ phần riêng tư nên chỉ xin được ghi lại vài đoạn tiêu biểu:

- Con bây giờ “lơ’n” rồi, cũng phải ổn định sời sô’ng đi chư’!!!
- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
- Tô’i qua con đi đâu chơi mà về khuya qua’ vậy, cẩn thận nhẹ
- Cũng đi lòng dòng cho biê’t vơ’i người tạ Mẹ ơi, con già rồi mà.
- Ừ Mẹ biê’t nhưng co’ những chuyện Mẹ thâ’y con vẫn như ngày xưạ
- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Theo lời anh kể lại, Mẹ anh dù đã kha’ lơ’n tuổi nhưng thể châ’t vẫn khoẻ mạnh, đầu oc’ minh mẫn. Hai mẹ con thường hay thả bộ đê’n khu chợ gần nhà mua ba’n ca’c thư’ lặt vặt để làm cơm gia đình, anh râ’t khoa’i khẩu ca’c mo’n ăn bình dân của Mẹ Ca’ nhân tôi cũng được hưởng lây khi được anh chia cho một i’t mo’n ca’ bô’ng kho tiêu của Bà Cụ do anh câ’t công đem về Mỹ gọi là ăn lâ’y thảọ Và cũng kể từ lần gặp lại Mẹ, anh quyê’t định sẽ cô’ gă‘ng thu xê’p về VN i’t nhâ’t một năm một lần; anh cũng cho biê’t y’ định sẽ về hưu sơ’m ở tuổi 62 và sẽ sinh sô’ng cùng vơ’i Mẹ ở vùng ngoại ô Sài Gòn. Vẫn biê’t rằng trong giai đoạn này, anh co’ thể đang ngụp lặn trong tình thân thiê’t của gia đình co’ Mẹ, con, anh em; thư’ tình cảm anh vô’n dã thiê’u thô’n trong một thời gian kha’ dài vì hoàn cảnh chung của đâ’t nươ’c. Từ nay đê’n đo’ mặc dù chỉ còn hơn 5 năm nhưng sẽ co’ biê’t bao biê’n đổị Dù sao tôi vẫn tin rằng anh sẽ thực hiện được y’ muô’n của mình vì qua thời gian quen biê’t, nhận thâ’y anh co’ một đời sô’ng kha’ giản dị, i’t nhu cầu và ti’nh tình anh râ’t dư’t khoa’t.

BỐ  TÔI

Tôi là đư’a con thư’ mười (10) của Bô’ Mẹ tôi, không hiểu vì ly’ do gì mà Ông Cụ lại đặt cho ca’i tên râ’t “hình tượng” (Phạm Hữu Thừa) – đã dư rôì mà lại còn co’ dư nữa -. Trươ’c tôi, đã là 5 anh trai và 3 chị ga’i (2 chị và 1 anh đã mâ’t trong thời gian loạn lạc, tư’c là trươ’c khi tôi ra đời).

Cho đê’n bây giờ, ngày giờ sanh của tôi vẫn còn là một nghi vâ’n vì theo tri’ nhơ’ của bà chị cả lại kha’c vơ’i ông anh thư’ tự No’i chung tôi được sanh ra vào khoảng tha’ng 7 hay tha’ng 8 năm Gia’p Ngọ; thời gian mà cả miền Bă‘c đang xôn xao sau ca’i hiệp định chia đôi đâ’t nươ’c và kê’t quả là trên 1 triệu người lũ lượt bồng bê’ nhau vào miền Nam lập nghiệp. Chỉ vài tha’ng sau, Mẹ tôi đã qua đời sau cơn bạo bê.nh. Và như thê’ Bô’ tôi đã phải một mình chăm lo đàn con 7 đư’a – vơ’i 3 đư’a nhỏ nhâ’t sinh năm một – khi Ông mơ’i ngoài bô’n mươi (40). Cũng phải kể thêm công sư’c và sự chịu đựng của bà chị cả đã hơn hai mươi tuổi và ca’c ông anh lơ’n.

Khi bă‘t đầu biê’t nhận thư’c, tôi đã co’ y’ niệm Bô’ tôi là người râ’t nghiêm khă‘c và kho’ ti’nh vơ’i con ca’ị Ông râ’t no’ng ti’nh, thường xuyên la mă‘ng và đa’nh đòn ca’c con khi chu’ng tôi co’ lầm lỗi hoặc làm điều gì không vừa y’ Ông. Còn nhơ’ mỗi khi đi làm về, Ông hay gă‘t gỏng nê’u chưa thâ’y cơm nươ’c sẵn sàng. Những lu’c đo’, ba chị em chu’ng tôi tìm mọi ca’ch tra’nh ne’ gặp Ông, khi Ông ở nhà trên thì chu’ng tôi lỉnh xuô’ng bê’p hoặc ngược lạị

Quãng thời gian trung học ở trường QGNT, ba chị em vì học chung trường nên Ông Cụ bă‘t buộc phải đi học và về nhà cùng một lu’c. Thời tuổi trẻ vơ’i nhiều thu’ vui nghịch ngợm cùng bạn bè, nhâ’t là tôi lại ham thi’ch môn đa’ banh nên thường hay quần nhau trên sân cỏ sau giờ học; chị và anh tôi lại co’ những thu’ vui kha’c. Việc phải chờ nhau để cùng về nhà một lu’c cũng là điều gây ra râ’t nhiều kho’ chịu và bâ’t đồng y’ kiê’n giữa chu’ng tôi ngày â’ỵ Vơ’i ca’c con thì nghiêm khă‘c như thê’ nhưng Bô’ tôi lại là người được nhiều sự ki’nh nể và quy’ mê’n mỗi khi Ông co’ dịp tiê’p xu’c vơ’i bên ngoài : thẳng thă‘n, cởi mở và râ’t tôn trọng người đô’i diện. Vô’n bản ti’nh nhu’t nha’t và là em u’t nên tôi thường i’t bị đòn hơn bà chị và ông anh. Suô’t quãng thời gian thơ â’u cho đê’n lu’c trưởng thành – tôi mâ’t Bô’ khi vừa được 20 tuổi – chỉ co’ 2 lần tôi thực sự cảm thâ’y gần gũi vơ’i Ông:

Năm tôi khoảng 11-12 tuổi, Ông Cụ bă‘t đi học võ Vovinam (chă‘c vì thâ’y tôi là con trai mà xoàng qua’ chăng???). Ti toe được i’t ngo’n, cư’ nghĩ mình là ngon lă‘m nên sẵn sàng chờ cơ hội biểu diễn; một hôm, do sự khi’ch ba’c của ca’c anh chị em, tôi nhận lời thử sư’c vơ’i bà chị lơ’n hơn 2 tuổi – hùng hổ như vậy nhưng chỉ da’m so tài vơ’i chi’nh bà chị của mình mà thôi, thê’ co’ cha’n chưả -. Chị tôi chẳng hề học võ nhưng co’ da co’ thịt hơn tôi; thoạt vừa mơ’i bă‘t đầu, chưa kịp thủ thê’ gì cả, tôi đã bị chị ôm chầm lâ’y vật xuô’ng đâ’t và vì qua’ đà nên ngã đè lên tôị Một tiê’ng kêu nhỏ, cảm thâ’y đau nho’i ở ca’nh tay, tôi la trời như bọng và kê’t quả là ca’nh tay phải bị trật ở xương khuỷu taỵ Đau qua’ nhưng lại sợ không biê’t sẽ bị la mă‘ng ra sao khi vào trình Bô’; Ông đang ngồi đọc ba’o trên giường, cặp ki’nh tră‘ng trễ xuô’ng nhìn theo da’ng thiểu não của tôi và ôn tồn bảo:” con trai, con đư’a gì mà yê’u thê’, chơi vơ’i chị mà kho’c loạn cả lên. Thôi, để đem lên Ba’c Đô’c (Ông Ba’c họ làm Ba’c Sỹ) xem sao”. Hu’ hồn, chẳng bị mă‘ng gì cả mặc dù sau đo’ phải mâ’t hơn 6 tha’ng và 2 lần bo’ bột ca’nh tay phải của tôi mơ’i lành trở lạị

Bô’ tôi bă‘t đầu mang bệnh nặng vào lu’c tôi đang ở năm đầu Đại Học. Bệnh tình ngày càng nặng, ăn uô’ng và no’i năng râ’t kho’ khăn, Ông lại càng hay bẳn gă‘t mỗi khi người chung quanh làm điều gì không vừa y’. Ca’c anh đều ở trong quân đội, bà chị thì đi làm xa, còn lại bà chị cả và tôi quanh quẩn và săn so’c cho Bô’. Một lần theo ca’c bạn đi tă‘m ở hồ bơi gần nhà, đang chơi đùa vui vẻ, chợt thâ’y Ông Cụ tiê’n vào khu vực hồ bơị Ngạc nhiên và hơi lo lă‘ng không biê’t co’ chuyện gì xảy ra mà Bô’ tôi lại đi bộ đê’n kiê’m mình trong lu’c nàỵ Thâ’y tôi đang ngơ nga’c nhìn vơ’i da’ng tìm hiểu, Ông xua tay và cười – một nụ cười hiê’m hoi mà từ lâu tôi không được thâ’y nơi Ông -.

Chạy lại gần để nghe vì tiê’ng no’i râ’t kho’ khăn, Bô’ tôi cho biê’t vì ở nhà mãi pha’t cha’n nên muô’n đi bộ lòng vòng tiện thể ghe’ xem con chơi đùa vơ’i bạn cho vuị Dẫu đã được giải thi’ch ly’ do nhưng tôi vẫn chưa giải tỏa hê’t thă‘c mă‘c, vẫn thường dõI mă‘t để y’ đê’n Ông kể cả lu’c đang bơi dươ’i hồ. La’t sau, Bô’ tôi lặng lẽ ra về lu’c nào không biê’t. Cảm gia’c râ’t kho’ tả khi nhận thâ’y a’nh mă‘t vui tươi và ne’t mặt rạng rỡtrong khoảnh khă‘c ngă‘n ngủi hiê’m co’ của Ông khiê’n tôi nhơ’ mãi tận đê’n bây giờ.

. . . . .Bô’ thân yêu, đã lâu lă‘m rồi, con vẫn thường nhủ lòng sẽ co’ một lần con viê’t về Bô’. Do dự, lần lữa mãi, và biê’t rằng dù gì đi nữa cũng nên một lần tâm sự vơ’i Bô’ dù rằng Bô’ con mình chẳng co’ dịp được gần gũi nhau như trươ’c nữạ Giây phu’t cuô’i cùng khi Bô’ ra đi, con ở bên cạnh nhưng cũng không co’ dịp trò chuyện vì Bô’ đã không còn tỉnh ta’o nữạ Con chỉ muô’n thưa vơ’i Bô’ một điều mà trươ’c kia con đã không đủ can đảm thưa thật vơ’i Bô’. Con vẫn biê’t một trong những ươ’c nguyện của Bô’ mong sẽ co’ i’t nhâ’t 1 đư’a con trở thành Ba’c Sỹ. Anh B. đã vượt qua được năm Dự bị Y khoa nhưng vì đam mê văn chương nên đã chuyển sang học Văn Khoạ Còn con, hê’t bậc Trung học, mặc dù biê’t khả năng co’ giơ’i hạn, con đã ghi danh học chư’ng chỉ SPCN chỉ vơ’i mục đi’ch làm Bô’ vui lòng. Co’ những đêm, Bô’ đã no’ng giận đuổi con ra khỏi nhà thương, không cho ở lại để săn so’c vì sợ làm ảnh hưởng đê’n việc học. Năm đo’, con cũng cô’ gă‘ng thi phần bài viê’t vơ’i kê’t quả tô’t. Bô’ râ’t mừng khi được con ba’o tin, nhưng Bô’ đâu co’ biê’t rằng con đã bị loại vì vă‘ng mặt nhiều lần đi thực tập bởi nhiều ly’ dọ Rồi thời gian qua đi, con đã chọn ngành học hợp vơ’i khả năng mình (dù cũng chẳng đi đê’n đâu). Cho đê’n bây giờ, ca’c con của Bô’ cũng chẳng co’ ai thực hiện được điều mong muô’n đo’. Hơn ba mươi lần giỗ Bô’ đã qua, con chưa một lần ngỏ lời xin Bô’ thư’ lỗị Con chỉ xin mượn một đoạn thư của anh B. gởi về cho Bô’ trong một lần anh đang công ta’c ở Nhật Bản như một lời xin lỗi muộn của con:

”. . . . . . . Thưa Bô’, Bô’ và gia đình đã cô’ gă‘ng vượt nhiều kho’ khăn để nuôi nâ’ng và giu’p con học hành cho nên ngườị Giờ đây ki’nh xin Bô’ cho phe’p con được phe’p thực hiện những điều con đã được học. Quyê’t định của con cho dù co’ làm buồn lòng Bô’ và gia đình cũng xin mọi người thông cảm và hiểu cho con . . . . . . . “


Con của Bô’,
Phạm hữu Thừa